Trong kinh Udana (Phật tự thuyết) có nói: "Nầy các Tỷ kheo, có cứ nầy, tại đó không có đất, không có nước, không có lửa, không có gió, không có hư khô
Trong kinh Udana (Phật tự thuyết) có nói: "Nầy các Tỷ kheo, có cứ nầy, tại đó không có đất, không có nước, không có lửa, không có gió, không có hư không vô biên, không có phi tưởng phi phi tưởng xứ, không có đời này, không có đời sau, không có mặt trăng, không có mặt trời. Do vậy, này các Tỷ kheo, ta tuyên bố không có đến, không có đi, không trú, không diệt, không sanh, không có chuyển vận, không có dở duyên, đây là sự đoạn tận khổ đau. Này các Tỷ kheo, có sự không sanh, không hiện hữu, không bị làm, không hữu vi, thời ở đây không thể có sự trình bày, sự xuất ly khỏi sanh hiện hữu, khỏi bị làm, khỏi hữu vi, vì rằng này các Tỷ kheo, có cái không sanh, không hiện hữu, không bị làm, không hữu vị, nên mới có thể trình bày sự xuất ly khỏi sanh, khỏi hiện hữu, khỏi bị làm, và khỏi hữu vi. CÁI GÌ KHÔNG CÓ TỰA, CÁI ẤY KHÔNG CÓ DAO ĐỘNG. Không có dao động thời có khinh an, có khinh an thời không có thiên về, không có thiên về thời không có đến và đi, không có đến và đi thời không có diệt và sanh, không có diệt và sanh thời không có đời này, không có đời sau, không có đời giữa, đây là sự đoạn diệt khổ đau". Đó là cắt nghĩa khổ diệt đế.
Dập tắt tham sân si phiền não chừng nào thì giải thoát Niết Bàn hiện ra chừng đó, cũng như đòn cân không khác gì. Giờ nào tự tâm ta nhẹ nhàng, cởi bỏ, không còn có tham sân si đè nặng thì giờ phút đó là Niết Bàn. Bất cứ ở chỗ nào, ngồi trên xe, trên tàu, trên ghe, hay bất cứ chỗ nào cũng là Niết Bàn. Cho nên Niết Bàn không có phương sở, không có thời gian. Niết Bàn chính là sự cởi bỏ hết tâm tham sân si ở nơi chính mình. Vậy Niết Bàn đó giờ phút nào ta cũng chứng được cả. Nhưng Niết Bàn đó ta giữ không được lâu, quá ngắn ngủi, thoáng qua một vài tích tắc, chưa kịp nó đã mất để cho phiền não chi phối, phát hiện làm che lấp, cho nên Niết Bàn không chứng được. Trong khi Niết Bàn mình phải chứng ngộ, trực nhận mà mình không nhận được, lại đi tìm Niết Bàn ở nơi người khác thì chắc chắn rằng không làm sao mà hiểu được, bất quá cũng chỉ suy luận Niết Bàn của Phật như thế này hoặc như thế kia. Bất cứ theo lối nào đi nữa, cũng chỉ là suy luận theo tâm tư mang nặng vọng tưởng mà thôi. Với tâm tư vọng tưởng mà suy luận Niết Bàn thì không bao giờ thấy được. Như kinh Viên Giác nói: "Dĩ luân hồi tâm, biện Viên Giác tánh, thử Viên Giác tánh, hoàn đồng lưu chuyển (đem cái tâm luân hồi vọng tưởng để biện biệt tánh giác ngộ viên mãn, thì tánh giác ngộ ấy trở thành như tánh luân hồi). Với trí phân biệt, thấy như hợp lý với ta trong hiện hữu, trong hiện tại nhưng đến khi đi vào đích thực rồi thì không đúng.
(Trích trong tuyển tập VÔ NGÃ LÀ NIẾT BÀN,
Viện Nghiên cứu Phật Học Việt Nam xuất bản 1990.)
COMMENTS